Nowelizacja KSH – wiążące polecenia spółki dominującej w stosunku do spółek zależnych

Jest to druga część serii postów związanych z tematyką dotyczącą nowelizacji Ustawy- Kodeks Spółek Handlowych.

W niniejszej części poruszam zagadnienie dotyczące wiążących poleceń spółki dominującej w stosunku do spółek zależnych.

Przypominam, że od 13 października 2022 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks Spółek Handlowych oraz niektórych innych ustaw. Jest to jedna z największych nowelizacji wspomnianej ustawy, która silnie wpłynie na funkcjonowanie spółek kapitałowych, czyli na spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne oraz spółki akcyjne.

Stosunek spółki dominującej do spółki zależnej

Spółka dominująca może wydawać wiążące polecenia spółce zależnej. Odbywa się to m.in. za pośrednictwem zarządu spółki dominującej. Wydawanie wiążącego polecenia jest prawem, a nie obowiązkiem spółki dominującej.

Wiążące polecenia dotyczą prowadzenia spraw spółki zależnej, o ile jest to uzasadnione interesem grupy spółek. Polecenia powinny być wydane w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności.

Przepisy regulują minimalną treść, jaka musi się znaleźć w poleceniu, tj.:

1) oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;

2) interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;

3) spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;

4) przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Wykonanie przez spółkę zależną, która należy do grupy spółek, wiążącego polecenia wymaga podjęcia stosownej uchwały zarządu. Po podjęciu uchwały o wykonaniu wiążącego polecenia albo uchwały o odmowie wykonania wiążącego polecenia spółka zależna informuje spółkę dominującą.

Podjęcie uchwały przez spółkę zależną co do odmowy wykonania wiążącego polecenia zostało znacznie ograniczone. Przepis ten jednak stanowi o obowiązku podjęcia takiej uchwały, gdy są spełnione negatywne przesłanki wykonania takiego polecenia. Nie jest to więc jedynie uprawnienie spółki zależnej, ale jej obowiązek, kiedy zaistnieją takie okoliczności.

Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki.

Dodatkowo należy wskazać, iż spółka zależna, która uczestniczy w grupie spółek niebędących spółką jednoosobową może podjąć uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółką dominującą lub inna spółkę zależną w ramach grupy spółek w ciągu dwóch lat

Umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia.

Odpowiedzialność członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatora spółki zależnej

Bardzo istotną kwestią jest to, iż Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

Wydawanie wiążących poleceń nie wyklucza także możliwości wydawania przez spółkę dominującą „nieformalnych” wiążących poleceń, natomiast spółka zależna, zarządcy tych spółek czy nadzorcy nie korzystają wtedy z ochrony prawnej, która została wprowadzona przedmiotową nowelizacją.

Prawo dostępu do informacji dotyczących spółek zależnych

Spółka dominująca uzyska możliwość przeglądania w każdym czasie ksiąg i dokumentów spółki zależnej oraz będzie miała prawo żądać udzielenia przez spółkę zależną informacji, które uwzględniają przepisy szczególne.

W przypadku, gdy spółka zależna nie będzie chciała udostępnić ksiąg i dokumentów, których żąda spółka dominująca, wówczas spółka dominująca będzie mogła złożyć wniosek do sądu rejestrowego, aby ten zobowiązał zarząd spółki zależnej do udostępnienia jej ksiąg i dokumentów lub udzielenia stosownych informacji.

Spółka dominująca sprawować będzie stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną.

Przymusowy wykup akcji

Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej może podjąć uchwałę dotyczącą przymusowego wykupienia udziałów albo akcji wspólników albo akcjonariuszy, którzy reprezentują nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego.

Umowa albo statut spółki zależnej może przewidywać, że uprawnienie, o którym mowa powyżej, przysługuje spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału.

Odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej

W przypadku, kiedy wykonanie wiążącego polecenia wyrządziło szkodę spółce zależnej, a szkoda ta nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, wówczas odpowiedzialność spada na spółkę dominującą, chyba, że nie ponosi ona winy.

W przypadku szkody wyrządzonej spółce jednoosobowej spółce zależnej to spółka dominująca odpowiada tylko wtedy, jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności.

Przepisy te zostały wprowadzone kierując się obowiązkiem lojalności, jakim powinna się wykazywać spółka dominująca wobec spółki zależnej działającej w jednej grupie przy wydawaniu wiążących poleceń.

W przypadku wyrządzenia szkody przez spółkę dominującą, to spółka zależna ma możliwość wytoczenia powództwa o naprawienie szkody w terminie ROKU od dnia upływu terminu wskazanego w wiążącym poleceniu.

Spółka dominująca, która na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek dysponuje, bezpośrednio lub pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu tej spółki zależnej, odpowiada wobec wspólnika albo akcjonariusza tej spółki za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.

Dysponowanie większością głosów domniemywana, że spółka dominująca reprezentuje bezpośrednio lub pośrednio w spółce zależnej co najmniej 75 % kapitału zakładowego.

Roszczenie o naprawienie szkody związanej z obniżeniem wartości udziału albo akcji przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, kiedy wspólnik albo akcjonariusz dowiedział się o szkodzie, a z upływem 5 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie, które wyrządziło szkodę.

Roszczenie takie może jednak wygasnąć, jeżeli spółka dominująca w pełni naprawiła wyrządzoną szkodę spółce zależnej.

Uprawnienia wierzycieli spółek zależnych wchodzących w skład grupy spółek

W przypadku, kiedy dojdzie do egzekucji przeciwko spółce zależnej, która uczestniczy w grupie spółek i egzekucja ta okaże się bezskuteczna, to spółka dominująca odpowiada za wyrządzoną szkodę wierzycielowi spółki zależnej. Jedynym przypadkiem zwolnienia z tej odpowiedzialności jest brak winy lub też, gdy szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.

Szkoda to wysokość niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki zależnej.

Wierzyciele mają też możliwość wglądu do sprawozdania spółek zależnych za okres ostatniego roku obrotowego, w których zamieszcza się m.in. informacje na temat wiążących poleceń wydawanych spółce zależnej.

Jeżeli masz jakikolwiek problem prawny i potrzebujesz konsultacji, napisz do mnie poprzez formularz kontaktowy lub bezpośrednią wiadomość e-mail. Postaram się pomóc.